نقش امکانات تفریحی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم

توصیفی – تحلیلی استفاده نموده و به این نتیجه رسیده که مراکز خرید (که از جمله امکانات تفریحی می‌باشد) نقش بسزایی در صرف وقت گردشگران به خصوص گردشگران مذهبی دارد.
پژوهشی با عنوان «تحلیلی بر وضعیت امکانات و تسهیلات گردشگری استان کردستان از دید گردشگران» توسط آقای دکتر علی زنگی آبادی، آقای دکتر محمود ضیایی، آقای هیمن بایزیدپور و آقای اسفندیار کهزادی در سال ۱۳۸۹ انجام شد. این تحقیق با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و بانک اطلاعاتی و همچنین مطالعات میدانی صورت پذیرفته است. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، علاوه بر تبلیغات مکان‌های گردشگری، وضعیت امکانات تفریحی در رضایت گردشگران نقش داشته و عدم وجود آنها باعث نارضایتی گردشگران مورد مطالعه، شده است.
پیشینه خارجی پژوهش
همانطور که می‌دانید خرید به عنوان یکی از تفریحات برخی مردم می‌باشد و مراکز خرید می‌تواند یکی از امکانات تفریحی به حساب آید از این رو در تحقیق (Norman,1998) که توسط انجمن صنعت گردشگری آمریکا (TIA) سوابق صنعت گردشگری در سال ۱۹۹۸منتشر شده است به این نکته اشاره شده که خرید به عنوان یک انگیزه‌ی ثانویه مطرح بوده که نشان از انگیزه و میل گردشگران در صرف زمانی از تجربه گردشگری خود به خرید از مراکز تجاری شهر مورد بازدید دارد. در ایالات متحده، سفر و گردشگری در رابطه با خرید به وضوح به عنوان یک بخش بزرگ و قدرتمند در زندگی و اقتصاد کشور نمایان شده است.
هنکی اولیویرا و همکاران (۲۰۰۵) در مقاله‌ای که در آرشیو زیست‌شناسی و تکنولوژی برزیل با عنوان تحلیل محیطی و منطقه‌بندی برای هدف مدیریت پارک شهری به چاپ رسیده، فضاهای سبز و پارک‌ها را از عناصر اصلی چشم‌اندازهای شهری به شمار آورده که این عامل باعث لذت هرچه بیشتر گردشگر شده و در نهایت موجب توقف بیشتر آنها می‌شود.
وولی و همکاران (۲۰۰۲) در کتاب پارک‌های شهری، مناطق بازی و فضاهای سبز، پارک‌ها را در بهبود کیفیت زندگی، ارتقای استانداردها و جذابیت‌های شهری که نقش عمده‌ای در ماندگاری گردشگر ایفا می‌کند، بسیار مؤثر می‌دانند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
توقف حداکثری گردشگران در مناطق توریستی مطلوب همه فعالان و شاغلان مستقیم و غیرمستقیم این عرصه محسوب می‌شود. توقف طولانی مدت گردشگران در مناطق مورد نظر پس از جذب توریست، مهمترین مسأله‌ای است که برنامه‌ریزان و صاحب‌نظران این صنعت به آن توجه دارند. توقف کوتاه‌مدت گردشگران در یک مکان توریستی، رفته رفته موجب کم‌رونق شدن صنعت ارزشمند گردشگری شده و در نهایت دسترسی به اهداف مورد نظر را ناممکن می‌سازد. مؤلفه‌های فراوانی بر افزایش توقف حداکثری توریست در یک منطقه مؤثرند؛ در این میان وجود امکانات تفریحی و سرگرمی جذاب و متنوع نقش و تأثیر به سزایی در این امر خواهد داشت.
توقف هر چه بیشتر گردشگران علاوه بر اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی، پویایی اجتماعی، درک عمیق‌تر گردشگران از فرهنگ مکان هدف، بهبود کیفیت زندگی، گسترش همکاری‌های بین‌المللی و… را در پی خواهد داشت. به عنوان مثال ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، ارزآوری، ارتقای سطح زندگی مردم، فروش خدمات و کسب درآمد از جمله مزایای مستقیم حاصل از جهانگردی است و از مزایای غیرمستقیم جهانگردی می‌توان از فعالیت‌های ساختمانی، صنایع دستی هنری، کشاورزی، باغداری، ماهیگیری، خدمات و کالاهای مصرفی، توسعه و بهبود تجهیزات زیربنایی مانند جاده‌ها، خطوط ارتباطی و سیستم‌های حمل و نقل نام برد.» (الوانی، ۱۳۸۵: ۱۲۳). بدیهی است این فواید اقتصادی زمانی ظهور و بروز خواهد یافت که حضور گردشگران در نهایت زمان در محل گردشگری باشد.
مطابق آمار منتشر شده مرکز آمار ایران در سال ۹۱، بر اساس نتایج طرح آمارگیری از گردشگران ایران، پنج شهر مشهد، تهران، قم، رشت و اصفهان پذیرای بیشترین مسافران در سال ۱۳۹۱ بوده‌اند. لکن طبق الگوی گردشگری از لحاظ نوع سفر، عمده سفر‌ها در شهرستان قم از نوع سفرهای بدون اقامت شبانه بوده است. روشن است که توقف کوتاه مسافران در این شهر استراتژیک عملاً آن را به یک پایانه مسافری مبدل ساخته و اثری از توسعه و شکوفایی پایدار حاصل از ثمرات صنعت گردشگری شایسته و بایسته دیده نمی‌شود. از این رو مطالعه اهمیت و ضرورت تأثیر امکانات تفریحی بر افزایش مدت توقف گردشگران در استان قم، امری بدیهی، روشن و انکارناپذیر خواهد بود.
اهداف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق دستیابی به نقش امکانات تفریحی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم که ماحصل اختلاف بین وضعیت موجود با وضعیت مورد انتظار می‌باشد، خواهد بود. این مهم بر مبنای اهداف اصلی و فرعی ذیل محقق خواهد شد:
هدف اصلی:
شناخت نقش امکانات تفریحی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم.
اهداف فرعی:
الف. مطالعه‌ی نقش مراکز خرید در افزایش مدت توقف گردشگران در قم؛
ب. مطالعه‌ی نقش بوستان یا پارک جنگلی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم؛
پ. مطالعه‌ی نقش دریاچه مصنوعی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم؛
ت. مطالعه‌ی نقش احداث پارک آبی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم؛
ث. مطالعه‌ی نقش شهر بازی در افزایش مدت زمان توقف گردشگران در قم.
سوالات و فرضیه‌های تحقیق
سوال اصلی تحقیق:
آیا امکانات تفریحی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
سؤالات فرعی تحقیق:
الف. آیا مراکز خرید در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
ب. آیا بوستان یا پارک جنگلی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
پ. آیا دریاچه مصنوعی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
ت. آیا احداث پارک آبی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
ث. آیا شهر بازی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد؟
فرضیه اصلی تحقیق:
امکانات تفریحی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد.
فرضیات فرعی تحقیق:
الف. مراکز خرید در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارند.
ب. بوستان یا پارک جنگلی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد.
پ. دریاچه مصنوعی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد.
ت. احداث پارک آبی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد.
ث. شهر بازی در افزایش مدت توقف گردشگران در قم نقش دارد.
الگوی مفهومی تحقیق (بیان متغیرها و نوع رابطه آنها)
بر اساس مبانی تئوریک و مدل‌های مورد استفاده و با در نظر گرفتن متغیر مستقل و وابسته، این تحقیق را می‌توان به صورت شکل زیر مدل‌سازی نمود:
متغیر مستقل
امکانات تفریحی
امکانات تفریحی به مفهوم کلی به فضاها و مجموعه‌هایی اطلاق می‌گردد که با هدف رفاه عمومی ساکنین، جذب بیشتر گردشگر و افزایش مدت اقامت آنها در منطقه گردشگری در کنار سایر آثار گردشگری از جمله آثار طبیعی و تاریخی احداث می‌گردد. مراکز خرید، بوستان یا پارک جنگلی، دریاچه مصنوعی، پارک آبی و شهر بازی از جمله امکانات گردشگری به شمار می‌روند.